Ekstrakorporalna litotripsija (ESWL) u lečenju kamenaca u mokraćnom traktu
Ekstrakorporalna litotripsija udarnim talasima (Extracorporeal shock wave lithotripsy anglosaksonskih autora) je neinvazivna metoda lečenja kamenaca u bubrezima i gornjem delu mokraćnih puteva koja je uvedena u kliničku praksu 1982. Godine od strane Chaussy-ija. Danas je to metoda izbora u lečenju kamenaca koja se primenjuje kod više od 90% pacijenata sa ovom bolešću, za razliku od hirurškog lečenja koje se primenjuje kod svega 1 do 2% pacijenata. U poslednje vreme, posebno kada su u pitanju kamenci u donjem delu mokraćnog trakta, sve popularnija metoda lečenja kamenaca postaje tzv. intrakorporalna litotripsija koja podazumeva uvođenje specijalnih instrumenata u mokraćni trakt endoskopskim putem te razbijanje konkrementa u direktnom kontaktu sa instrumentom.
Ekstrakorporalna litotripsija podrazumeva primenu udarnih talasa visoke energije koji se generišu u vantelesnom izvoru i potom pod kontrolom rentgena ili ultrazvuka usmeravaju na kamen u bubregu ili gornjem delu mokraćnog trakta. Udarni talasi mogu biti elektrohidraulički, elektromagnetni ili piezoelektrični, a svi oni po prelasku iz sredine manje gustine (meka tkiva) u sredinu veće gustine (konkrement) oslobađaju veliku količinu energije koja dezintegriše konkrement u sitne delove koji se potom spontano izmokravaju. Za izvođenje ove procedure koriste se specijalni aparati tzv. litotripteri. Deo aparata koji emituje udarne talase naziva se glava aparata i isti se prislanja na kožu lumbalne regije dok pacijent leži na specijalno dizajniranom stolu. Kontrola usitnjavanja konkrementa se radi primenom rentgena ili ultrazvuka. Procedura se izvodi ambulantno uz prethodnu primenu injekcije analgetika i traje od 40 do 60 minuta. Bolovi se mogu javiti tokom izmokravanja sitnih delova lomljenog konkrementa. Ponekad je, zavisno od veličine i lokalizacije kamenca, proceduru potrebno ponoviti više puta ili je pak kombinovati sa drugim metodama lečenja.
Pre izvođenja procedure ESWL svi pacijenti moraju biti ispitani što podrazumeva ultrasonografski pregled bubrega i mokraćnog trakta, intravensku urografiju i laboratorijske analize krvi i mokraće uključujući i skrining testova za zgrušavanje krvi.
Efikasnostove metode zavisi od veličine i pozicije konkrementa kao i hemijskog satava istog. Metoda je manje efikasna kod kamenaca većih od 2 cm, kamenaca lokalizovanih u donjem delu bubrega ili u čašicama sa uskim vratom i kod kamenaca koji su građeni od cistina ili kalcijum oksalat monohidrata.
Među komplikacije koje se javljaju kod ESWL tretmana spadaju: prolazna hematurija (izmokravanje krvi), pojava krvnih podliva u ili oko bubregu ili u potkožnom tkivu, bubrežna kolika, infekcije mokraćnog trakta, opstrukcija mokraćnih kanala.
Indikaciju za primenu ove metode lečenja postavlja urolog i ređe nefrolog. U apsolutne kontraindikacije za izvođenje ove procedure spadaju trudnoća, poremećaji zgrušavanja krvi usled hematoloških oboljenja ili primene lekova protiv zgrušavanja krvi, aktivne infekcije mokraćnog trakta, nekontrolisana hipertenzija, neke anatomske abnormalnosti bubrega i mokraćnog trakta.